بندرعباس ازجمله نخستین شهرهایی است که معضل حاشیهنشینی را داخل محدوده شهر و در کمربند شمالی تجربه کرده است. در حال حاضر حدود یک سوم از شهر بندرعباس (12محله) که 30درصد جمعیت شهر را در خود جای داده است جزو محلات حاشیهنشین محسوب میشود. از شهر 7هزار هکتاری بندرعباس، 1700هکتار بافت حاشیهای، 820هکتار بافت فرسوده مصوب و 800هکتار نیز بافت فرسوده غیرمصوب است که باعث شده شهر بندرعباس بهعنوان یکی از پنج شهر هدف از سوی بانک جهانی تعیین شود و طی دو سال، این بانک برای کمک به ساخت مراکز درمانی، مدرسه، خیابان کشی، احداث پارک، روشنایی معابر در حاشیه بندرعباس اقدام کرد و از سال 85مسئولیت سازماندهی و استانداردسازی سکونتگاههای غیررسمی بر عهده سازمانهای متولی در استان قرار گرفت.
نکته اینجاست که با وجود اقداماتی که برای توانمندسازی و نوسازی بافتهای فرسوده از سوی ستاد توانمندسازی با کمک بانک جهانی صورت گرفته، هنوز این مشکل پابرجاست زیرا طبق قانون ، وام نوسازی منازل بافت فرسوده به خانههای سنددار داده میشود. این در حالی است که بسیاری از منازل بافت فرسوده فاقد سند مالکیت است و با وجود مهلت دوساله شهرداری برای مالکیت قانونی این منازل، بسیاری از ساکنان محلات بافتهای فرسوده به این امر وقعی ننهاده و نسبت به گرفتن سند مالکیت اقدامی نکردهاند. از اینرو حتی سرعت نوسازی بافت فرسوده در بندرعباس به کندی پیش میرود چه رسد به بافت حاشیه ای.
راهکار اصلی؛ حمایت از کشاورزی
نماینده مردم بندرعباس، قشم، ابوموسی، حاجی آباد و خمیر در مجلس شورای اسلامی معتقد است، نبود اشتغال کارآمد یکی از دلایل اساسی مهاجرت مردم به کلانشهرها به شمار میآید. ابوالقاسم جراره میافزاید: مهاجرت یکی از مباحث جمعیت شناختی است که همانند عوامل طبیعی موجب تغییر جمعیت یک منطقه میشود و تنها راهکاری که هماکنون میتواند این مشکل را رفع کند این است که از منابع طبیعی روستاها استفاده بهینه شود. وی ادامه میدهد: بسیاری از افرادی که به کلانشهرها مهاجرت میکنند کشاورز هستند ، به همین علت اگر امکانات کشاورزی در کشور به نحو قابل توجهی گسترش یابد این مهاجرتها کاهش مییابد.
پنج منطقه حاد در بندرعباس
معاون وزیر کشور که دو هفته پیش برای شرکت در نشست کارگروه تخصصی اجتماعی هرمزگان با محوریت تصمیمگیری برای محلههای حاشیهای و بافتهای فرسوده به این استان سفر کرده بود نیز گفت: در حال حاضر در کشور پنج میلیون نفر در 700منطقه ویژه سکونت دارند. علیرضا افشار همچنین از تهیه و تدوین 186برنامه ملی در راستای کاهش آسیبهای اجتماعی و افزایش نشاط معنوی خبر داد و افزود: پنج منطقه از مناطق ویژه اجتماعی در بندرعباس از نظر شاخصهای اجتماعی و امنیتی در شرایط حاد و ویژه قرار دارد که هرچه سریعتر باید پاکسازی و ساماندهی شود.
افشار با اشاره به اینکه وزارت کشور طرحهای بلندمدت و میانمدتی برای ساماندهی و بهبود وضعیت سکونتگاههای غیررسمی و بافتهای فرسوده درنظر دارد تأکید کرد: برای بهبود وضعیت بهداشتی، آموزشی، امنیتی و خدماتی در این مناطق از اجرای برنامههای کوتاهمدت نیز غافل نیستیم. استاندار هرمزگان نیز با بیان اینکه یکی از نیازهای توسعه، برقراری امنیت پایدار در تمامی وجوه است، گفت: از 12منطقه و محله آسیبپذیر و دارای سکونت غیررسمی در بندرعباس وضعیت پنج محله در زمینههای مختلف ازجمله امنیت، حاد و خاص است. ابراهیم عزیزی، تسهیل مشارکت ساکنان این محلات، طراحی نرمافزارهای فرهنگی، اجتماعی و ورزشی، شناسایی اولویتها، ارتقا و توسعه فرهنگ شهرنشینی، استفاده از ظرفیتهای موجود، ارائه خدمات، ارتقای سطح بهداشت و سلامت، اجرای برنامههای اجتماعی قوی جهت افزایش خود انضباطی، توانمندسازی افراد با حرفه آموزی در این محلات و اعتمادسازی با اجرای طرحهای کوتاهمدت را ازجمله راهکارهای بهبود وضعیت محلات دارای سکونتگاههای غیررسمی عنوان کرد.
قصور برخی نهادها
در این بین دادستان عمومی و انقلاب بندرعباس معتقد است ریشه افزایش بافتهای حاشیهای و سکونتگاههای غیررسمی در بندرعباس قصور و کوتاهی دستگاههایی نظیر منابع طبیعی و مسکن و راهسازی نسبت به حفظ و نگهداری اراضی دولتی است که پس از رفع تصرف، دوباره به تصرف در آمده است. سعید اسدی ملک افزود: در غرب استان انبارهایی در اراضی تصرفی ایجاد شده و از آن برای قاچاق سوخت استفاده میشود که باید هرچه سریعتر برای رفع این معضل در استان فکری کرد.
